فرار از زندان (به انگلیسی: Prison Break) مجموعهٔ تلویزیونی درام آمریکایی ساختهٔ پل شیورینگ است. این سریال از سال 2005 تا 2009 در قالب چهار فصل و توسط شبکه رسانهای فاکس پخش شد. داستان آن در مورد دو برادر است که یکی از آنها به خاطر جرم مرتکب نشده به مرگ محکوم شده و دیگری برای نجات برادر خود نقشهای استادانه میکشد. تهیهکنندگان این سریال شرکت آدلستین پاروز و فاکس قرن بیستم بودند. در کنار پل شیورینگ که خالق این اثر است، مت اولمستد، کوین هوکس، مارتی آدلستین، دان پاروز، نیل اچ. موریتز و برت رتنر سازندگان اختصاصی این سریال هستند. همچنین برت رتنر کارگردان اولین قسمت این مجموعه بود. موسیقی این سریال را رامین جوادی ساخت و در سال 2006، نامزد دریافت جایزه امی بهترین موسیقی متن شد.
فاکس ابتدا در سال 2003 به دلیل نگرانی از طولانی شدن این مجموعه، ساخت این سریال را قبول نکرد. به دنبال موفقیت سریالهای لاست و 24، فاکس تصمیم گرفت تا کار تولید را در سال 2004 شروع کند. فصل اول سریال با نظر مثبت بینندگان روبهرو شد و نمرهٔ بالایی گرفت. قرار بود فصل اول 13 قسمت داشته باشد، ولی با توجه به محبوبیت سریال، 9 قسمت دیگر به آن اضافه شد. فرار از زندان در چندین جشنواره و در زمینههای مختلف نامزد دریافت جایزههای بسیاری شدهاست. در سال 2006، این مجموعه موفق به کسب جایزه بهترین سریال درام از نگاه مردم شد. در سال 2005، فرار از زندان جایزهٔ گلدن گلوب بهترین مجموعهٔ تلویزیونی درام را از آن خود کرد. هر پنج فصل این سریال بر روی دیویدی به بازار عرضه شدهاست، به علاوه این که فصل اول، سوم و فرار نهایی بر روی بلو-ری نیز به بازار آمدهاست. در ژوئیه 2009، دو قسمت اضافی به نام فرار نهایی منتشر شد.
در ژوئن 2015 اعلام شد که فاکس در صدد است ادامه این مجموعه را بصورت یک مینیسریال با قسمتهای مشخص بسازد. در اوت 2015 اعلام شد که این مینیسریال 10 قسمتی برای پخش در سال 2017 از فاکس آماده شد و پخش آن از چهارم آوریل آغاز و در سیاُم می به پایان رسید..
در 4 ژانویه 2018، فاکس بهطور رسمی اعلام کرد که فصل ششم این مجموعه در مرحله پیشتولید است.
فصل اول مربوط به نجات لینکلن باروز از زندان است. وی به اتهام قتل برادر معاون رئیس جمهور ترنس استیدمن به مرگ محکوم شده، در حالی که او واقعاً این کار را انجام ندادهاست. او در زندان ایالتی فاکس ریور، منتظر فرارسیدن روز اجرای حکمش است. برادر او مایکل اسکافیلد که یک نابغه و مهندس سازه است، نقشهای برای فرار لینکلن طراحی میکند. مایکل دست به یک جرم میزند تا به زندان فاکس ریور برود. در زندان او برای راه پیدا کردن به درمانگاه، ادعا میکند که دیابت نوع یک دارد و با دکتر سارا تانکردی آشنا میشود. همزمان وکیل و معشوقهٔ سابق لینکلن، یعنی ورونیکا داناوان که یک وکیل است، دوباره تحقیقاتش را شروع میکند تا بیگناهی لینکلن را اثبات کند. مشخص میشود که سازمان برای لینکلن پاپوش درست کردهاست. پدر لینکلن و مایکل سالها پیش برای سازمان کار میکرده و بعد از خروجش از سازمان علیه آنها کار میکند. به همین دلیل سازمان برای انتقام، این کار را کردهاست. مایکل و لینکلن به همراه شش زندانی دیگر، فرناندو سوکره، تئودور بگول، بنجامین مایلس فرانکلین، جان آبروزی، توئینر و هیوایر در قسمت آخر این فصل، از زندان میگریزند.
فصل دوم، هشت ساعت پس از فرار آغاز میشود. هشت فراری تقریباً از هم جدا شدهاند و هر کدام به دنبال اهداف خود میروند. براد بلیک که افسر نگهبان زندان بود، از کارش اخراج میشود و بعد از این به دنبال فراریها میرود تا با دستگیری آنها پولی به جیب بزند. همچنین ورونیکا که استیدمن را در بلکفوت مونتانا پیدا کردهاست، توسط افراد سازمان کشته میشود. چند نفر از این فراریها به دنبال گنج 5 میلیون دلاری چارلز وستمورلند میروند که او آن را چندین سال پیش زیر خاک پنهان کردهاست. الکساندر ماهون مأمور افبیآی است که از طرف سازمان مأمور میشود تا مایکل و برادرش را که به دنبال سرنگونی رئیسجمهور فعلی (همان معاون رئیس جمهور و یکی از اعضای سازمان) هستند را متوقف سازد. او همپنین باعث کشته شدن توئینر، حان ابروزی و هریوایر میشود. مایکل به راز ماهون که خلافکاری به نام اسکار شلز را در باغچهٔ خانهٔ خود دفن کرده بود، پی میبرد و از او میخواهد که انها را تعقیب نکند ولی ماهون نمیپذیرد. همچنین سازمان، پدر سارا را (فرانک تانکردی، فرماندار شیکاگو) به قتل میرساند. به دنبال این، سارا به مایکل و لینکلن میپیوندد تا با هم علیه رئیس جمهور کار کنند. مایکل و لینکلن توسط ماهون دستگیرشده و به کمک کلر من از دست پلیسها فرار میکنند. پل کلرمن، از مأمورین سابق سازمان، به آنها میپیوندد. همچنین سی نوت دستگیر میشود و به ازای برملا کردن حقایق علیه ماهون آزاد میشود. برادران به همراه سارا، تیبگ، سوکره، بلیک و ماهون به پاناما میروند و در آنجا مایکل، تیبگ، بلیک و ماهون به زندان سونا میروند.
در فصل سوم، مایکل باید نقشهای برای فرار از زندان سونا طراحی کند. سازمان الجی (پسر لینکلن) و سارا را گروگان میگیرد و او را مجبور میکند تا جیمز ویسلر را که یکی از اعضای سازمان است، از آن زندان فراری دهد. گرچن مورگان مأمور سازمان است که کارهای این دو برادر را دنبال میکند. سوکره نیز به پاناما میآید و در فرار به مایکل کمک میکند. به دلیل تأخیر در فرار، گرچن یک سر نشان لینکلن میدهد و ادعا میکند که او سارا را کشتهاست. لینکلن به همراه سوفیا (همسر جیمز ویسلر) به مایکل در راه فرار کمک میکنند. اولین نقشهٔ مایکل برای فرار شکست میخورد. مایکل با کمک لچرو (رئیس زندان سونا) نقشهای دیگر طراحی میکند. مایکل با طراحی نقشهای زیرکانه چندین زندانی را که میخواهند فرار کنند، (تی بگ (تئودور بگول)، بردلی بلیک و لچرو) را فریب میدهد و خودش به همراه ماهون، ویسلر و یک پسر نوجوان (مک گریدی) از زندان میگریزند. همچنین سوکره بعد از فرار به دلیل هویت جعلی و کمک نکردن به پلیس پاناما برای دستگیری مایکل به زندان سونا میافتد. در آخر ال جی و ویسلر معاوضه میشوند. سوفیا به دلیل اینکه ویسلر به او نگفته بود که با سازمان کار میکند، او را ترک میکند و با لینکلن زندگی میکند.
در فصل چهارم مشخص میشود که زندانیان سونا شورش کردهاند و سوکره به همراه تیبگ و بلیک از آنجا گریختهاند. همچنین مشخص میشود که سارا زندهاست. در این فصل دانالد سلف که یکی از مأموران امنیت ملی است به پیش مایکل و دوستانش میآید و میگوید که آنها با پیدا کردن دستگاهی به نام سیلا میتوانند سازمان را نابود کنند و آزادی خودشان را تضمین سازند. در طول این فصل مایکل و همراهانش به دنبال این دستگاه هستند و بلیک نیز در این راه، جان خود را از دست میدهد. در آخر آنها سیلا را به دست میآورند و رئیس و همه اعضای سازمان دستگیر میشوند. همچنین مشخص میشود مادر مایکل، کریستینا اسکافیلد زنده است و در طول این سالها برای سازمان کار میکردهاست. او میخواهد سیلا را از چنگ مایکل دربیاورد که در آخر توسط سارا کشته میشود.
در دو قسمت پایانی سریال پس از پیدا شدن سیلا و انحلال سازمان، مایکل و سارا با هم ازدواج میکنند و همه به رقص و پایکوبی مشغول میشوند تا این که پلیس سارا را به جرم قتل کریستینا اسکافیلد دستگیر میکند. مدرکی موجود نیست که قتل او دفاع از خود بوده و و به احتمال زیاد سارا محکوم خواهد شد. به همین علت مایکل نقشهای برای فراری دادن او از زندان میریزد و در هنگام اجرای این نقشه، مایکل توسط برق کشته میشود. او آزمایشهای پزشکی خود را که نشان دهنده مرگ احتمالی وی تا سه ماه دیگر است، برای سارا و برادرش کنار گذاشته بود تا آنها را بخوانند و همچنین فیلمی را که از خود ضبط کرده بود به الکس ماهون دادهاست تا آن را به سارا و برادرش بدهد تا علت کار او را درک کنند. سکانس آخر این سریال، چهار سال بعد را نشان میدهد که سوکره، ماهون، لینکلن به همراه پسر و همسر جدیدش و سارا به همراه فرزندی که از مایکل به دنیا آورده، در پاناما زندگی میکنند. سارا نام فرزندش را نیز مایکل گذاشته. سالروز مرگ مایکل، آنها به آرامگاه او میروند.
قسمت اول فصل پنجم این سریال در چهارم آوریل 2017 یعنی پانزدهم فروردین 96 از شبکهٔ فاکس پخش شد. سارا وین کالیز دربارهٔ فصل 5 این سریال در اینستاگرام خود نوشتهاست: «فرار از زندان، نه مورد انتظارترین سریال 2017 بلکه مورد انتظارترین سریال تاریخ تلویزیون با بیشتر از 20 میلیون ارتباط در فضای مجازی است، یعنی حدود 20 برابر هر سریالِ دیگر» فصل پنجم کوتاهترین فصل فرار از زندان میباشد و فقط ۹ اپیزود دارد. خط داستانی اصلی این فصل پیرامون زنده بودن مایکل است که معلوم میشود در زندانی مخوف در یمن اسیر شدهاست. حالا گروه قدیمی دوباره دور هم جمع میشوند تا مایکل را از زندان فراری دهند.
ونتورت میلر به عنوان مایکل اسکوفیلد، دامینیک پرسل به عنوان برادرش لینکلن به همراه بازیگران دیگر این مجموعه از جمله آمائوری نولاسکو، پل آدلستین، رابرت نپر، راکموند دانبار و سارا وین کالیز در این فصل ایفای نقش خواهند کرد. چند تن از بازیگران جدید این فصل شامل مارک فیورستین، مارینا بندیکت، آگوستوس پرو، ریک یان و استیو موزاکیس خواهند بود. فیلمبرداری قسمت سوم در آوریل 2016 آغاز شد و در شهر ونکوور کانادا و شهرهای رباط، کازابلانکا، و ورزازات واقع در مراکش انجام میشود.
از ژانویه 2018، مرحله پیشتولید این فصل آغاز شده است.
دو قهرمان این داستان، مایکل اسکافیلد و لینکلن باروز، تنها شخصیتهایی هستند که در همهٔ قسمتهای این سریال حضور داشتهاند.
ونتورث میلر در نقش مایکل اسکافیلد (فصل 1–5): مایکل برادر لینکلن است و قبل از این که به نجات برادرش بیاید، به عنوان یک مهندس سازه در یک شرکت کار میکند. سپس او نقشهای استادانه میکشد و برادرش را از زندان بیرون میآورَد. مایکل یه نابغه تمام عیار است و هوش زیادش در خیلی از موقعیتها باعث میشود افراد از خطر نجات پیدا کنند. مهمترین خصوصیت او اما مهربانی زیادش است. او تا میتواند به افراد کمک میکند و برایش هم فرقی نمیکند با چه کسی طرف است در مصاحبهای، پل شیورینگ اعلام کرده که برای این نقش از بسیاری آزمون گرفته و یک هفته قبل از شروع تولید، با ونتورثت میلر آشنا شده که میلر او را تحت تأثیر قرار دادهاست.
دومینیک پرسل در نقش لینکلن باروز (فصل 1–5): لینکلن برادر مایکل اسکافیلد است که به اتهام قتل برادر معاون رئیس جمهور به مرگ محکوم میشود، در حالی واقعاً او این کار را انجام ندادهاست. لینکلن بسیار قوی هیکل است. در بسیاری از مواقع مشکلات و موانع بجای ذهن فعال دیگران با زور بازوی لینکلن حل میشود. پرسل سه روز قبل از شروع تولید برگزیده شد و آخرین بازیگری بود که به بازیگران اصلی سریال اضافه شد.
رابین تونی در نقش ورونیک داناوان (فصل 1–2): ورونیکا دوست دوران کودکی لینکلن و مایکل است. او وکیل لینکلن میشود و برای اثبات بیگناه بودن لینکلن تلاش میکند. او یکی از شخصیتهای اصلی فصل اول این مجموعه است.
مارشال آلمن در نقش ال جی باروز (فصل 1–4): او پسر لینکلن باروز است و به دنبال ماجراهایی که برای پدرش پیش میآید، او نیز مجبور میشود از دست کسانی که به دنبال پدرش هستند، بگریزد.
آمائوری نولاسکو در نقش فرناندو سوکره (فصل 1–5): سوکره و مایکل در زندان فاکس ریور همسلولی هستند و به دنبال، به دوستهایی صمیمی برای هم تبدیل میشوند. سوکره نیز به همراه مایکل از فاکس ریور فرار میکند و انگیزهٔ او برای این فرار، شروع یک زندگی جدید با نامزدش میباشد.
رابرت نپر در نقش تئودور بگول (فصل 1–5): تیبگ یک منحرف جنسی و قاتلی بیرحم است و در هر پنج فصل حضور دارد. او برای رسیدن به هدف خود هر مانعی را از سر راه خود برمیدارد.
پیتر استرمر در نقش جان آبروزی (فصل 1–2): او رئیس مافیای شهر شیکاگو و به همین دلیل، در زندان فاکس ریور نفوذ بالایی دارد. او در عوض این که مایکل جای فیبوناچی (شخصی که آبروزی را لو داده) را به او بگوید، برای فرار به مایکل کمک میکند و با او نیز از زندان میگریزد.
راکموند دانبار در نقش بنجامین مایلس فرانکلین (فصل 1–2 و 4–5): او در فاکس ریور به نقشهٔ فرار مایکل پی میبرد و همراه مایکل از زندان فرار میکند.
وید ویلیامز در نقش براد بلیک (فصل ۱–۴): او در فصل اول رئیس نگهبانان زندان فاکس ریور است، در فصل دوم و بعد از فرار زندانیها از فاکس ریور اخراج میشود و او به دنبال فراریها میرود. در فصل بعد به همراه مایکل در سونا زندانی میشود و در فصل چهارم در پیدا کردن سیلا به مایکل و دوستانش کمک میکند و در این راه کشته میشد.
سارا وین کالیز در نقش دکتر سارا تانکردی (فصل 1–2 و 4–5): او در فصل اول دکتر زندان فاکس ریور است و به مایکل علاقهمند میشود. در ادامه به مایکل در فرارش از زندان کمک میکند و بعد از آن همراه مایکل میشود. کالیز نخستین بازیگر انتخاب شده برای این مجموعه بود.
پائول آدلستین در نقش پل کلرمن (فصل 1–2 و 4–5): او در ابتدا عضو سازمان و کارمند معاون رئیس جمهور است؛ ولی در ادامه به مایکل میپیوندد
ویلیام فیچنر در نقش الکساندر ماهون (فصل 2–۴): او مأمور افبیآی است و در فصل دوم معرفی میشود. او به دنبال فراریهاست. در فصل سوم او به همراه مایکل به زندان سونا میافتد و در فصل چهارم به مایکل میپیوندد. الکساندر از نظر هوش شباهت بسیار زیادی یه مایکل دارد و بارها او را به دردسر میاندازد. جدال او با مایکل در فصل دو یکجورهایی جدال مغزهاست.
کریس ونس در نقش جیمز ویسلر (فصل 3–4): او یکی از اعضای سازمان است و به دلیل قتل پسر شهردار در زندان سونا افتادهاست. سازمان مایکل را مجبور میکند که او را از زندان فراری دهد.
رابرت ویسدم در نقش لچرو (فصل 3): زندانی ارشد زندان سونا که میخواهد به همراه مایکل از سونا فرار کند، ولی مایکل او را فریب میدهد و او را جای میگذارد.
دانای گارسیا در نقش سوفیا لوگو (فصل 3–4): او در ابتدا نامزد جیمز ویسلر است، ولی با او به هم میزند و در فصل چهارم مشخص میشود که او نامزد لینکلن شدهاست.
جودی لین اویکیف در نقش گرچن مورگان (فصل 3–4): او ابتدا با نام سوزان معرفی میشود. او یکی از اعضای سازمان است و گرداننده فرار ویسلر از زندان سونا است.
مایکل راپاپورت در نقش دانالد سلف (فصل 4): عضو سازمان امنیت ملی که به دنبال نابودی سازمان است.